Γράφει ο Χρήστος Ηλ. Τσίχλης Δικηγόρος Αθηνών-Συνταγματολόγος-Συνήγορος Αμερικανικού Δημοκρατικού Κόμματος στην Ελλάδα-Δ.Σ. Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Δήμου Αθηναίων-Δ.Σ. Ιδρύματος Μπότσαρη.
Η Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας με δύο αποφάσεις της, τις υπ΄αριθμ. 1364 και 1365/2021 έκρινε, το ζήτημα της συνταγματικότητας του άρθρου 48 του ν. 4685/2020, σχετικά με τους υπό έγκριση δασικούς χάρτες όλης της χώρας. Για την κατάρτιση των δασικών χαρτών, λαμβάνονται υπόψη όχι μόνο αεροφωτογραφίες, αλλά και κάθε διοικητική πράξη που καθόριζε άλλη χρήση στο παρελθόν, ιδίως μάλιστα, προ του Συντάγματος του 1975.
Παράλληλα, ακύρωσε δύο διατάξεις της προσβαλλόμενης υπουργικής απόφασης που αφορούν τις εκδοθείσες οικοδομικές άδειες εντός δασικών εκτάσεων οι οποίες δεν έχουν ακόμα υλοποιηθεί και την εξαίρεση από τη δασική νομοθεσία περιοχών εντός οικισμών.
Ποιες περιοχές εξαιρούνται από τη δασική νομοθεσία
Δασικό είναι ό,τι καλύπτεται από δασική βλάστηση όχι μόνο σήμερα, αλλά και κατά το παρελθόν, αρκεί να μην έχει εκδοθεί διοικητική πράξη που να αλλάζει τη χρήση του, κατά βάση, πριν από το Σύνταγμα του 1975 και για όσο χρόνο συνεχίζεται η επιτραπείσα χρήση.
Συγκεκριμένα, προέβλεψε, ο εν λόγω νόμος ότι παρόμοιες εκτάσεις, οι οποίες έχουν αφιερωθεί, λόγου χάρη, στη γεωργική χρήση πριν από το Σύνταγμα του 1975, αποσυνδέονται από τη δασική νομοθεσία, εφόσον εξακολουθούν να καλλιεργούνται, όχι μόνο από τους διαδόχους όσων είχαν αποκατασταθεί, αλλά και από τους διαδόχους των τότε ιδιοκτητών. Προέβλεψε, επίσης, ο ίδιος νόμος, ότι εξαιρούνται από τη δασική νομοθεσία και, άρα, δεν εμφανίζονται στους χάρτες ως δασικές, οι περιοχές όπου έχουν εγκατασταθεί βιομηχανικές εγκαταστάσεις, ακόμη και μετά το Σύνταγμα του 1975, μόνον, όμως, εφόσον η ίδρυσή τους έχει επιτραπεί βάσει διοικητικών πράξεων.
Αντίστοιχες ρυθμίσεις περιέχει ο νόμος και για τις περιοχές που καταλαμβάνονται από εγκεκριμένα σχέδια πόλεων ή περιλαμβάνονται εντός οικισμών. Επίσης, το σύστημα επεκτείνεται και στις οικοδομικές άδειες. Και οι εκτάσεις που είναι αναγκαίες για την εφαρμογή τους, εξαιρούνται από τη δασική νομοθεσία, υπό προϋποθέσεις, ακόμη και αν εκδόθηκαν μετά το 1975 (πριν, όμως, από το ν. 4030/2011).
Συγκεκριμένα, κρίθηκε ότι η αποτύπωση των δασικών εκτάσεων στους δασικούς χάρτες πρέπει να είναι αξιόπιστη και να μην περιλαμβάνει εκτάσεις, επί των οποίων δεν είναι νομικώς δυνατή η εφαρμογή της δασικής νομοθεσίας και δεν επιτρέπεται να κηρυχθούν ως αναδασωτέες για να ανακτήσουν τη χαμένη δασική τους βλάστηση, διότι η βλάστηση αυτή απομακρύνθηκε για κάποιο νόμιμο λόγο.
Κατά την Ολομέλεια του ΣτΕ, «η εμφάνιση αυτών των εκτάσεων ως δασικών θα ναρκοθετούσε και την ανάπτυξη των γεωργικών δραστηριοτήτων, οι οποίες, ιστορικά, συνέβαλαν στη μεταπολεμική ανόρθωση της χώρας και στον επισιτισμό του πληθυσμού της, τα οποία είχε υπόψη του το Σύνταγμα και γι’ αυτό, άλλωστε, επιτρέπει την κατ’ εξαίρεση μεταβολή του προορισμού των δασών για γεωργικές χρήσεις».
Ισορροπία μεταξύ προστασίας του περιβάλλοντος και ασφάλειας δικαίου
Παράλληλα, σύμφωνα πάντα με την Ολομέλεια του ΣτΕ, η ισορροπία μεταξύ προστασίας του περιβάλλοντος και ασφάλειας δικαίου διασφαλίζεται από την πρόβλεψη του νομοθέτη ότι η εξαίρεση από τη δασική νομοθεσία των εκτάσεων αυτών τίθεται υπό τη διαρκή αίρεση της συνέχισης της χρήσης που επέτρεψε η διοικητική πράξη (π.χ. γεωργική), αφού, αν η χρήση αυτή εγκαταλειφθεί, η έκταση υπάγεται και πάλι στη δασική νομοθεσία.
Μετά την υπ’ αριθμ. 1203/2017 απόφαση του ΣτΕ και τις αποφάσεις 805-808/2016 από το Ε΄ τμήμα του ΣτΕ , θα πρέπει να προϋφίσταται η ανάρτηση και η κύρωση των Δασικών Χαρτών από το Κτηματολόγιο και δημιουργείται πρόβλημα στην ανάρτηση του Κτηματολογίου.
Θέμα νομιμότητας όλων των δασικών χαρτών – Τι ισχύει στην Λαυρεωτική
Χαρακτηριστικό παράδειγμα, η ανάρτηση δασικών χαρτών στην Λαυρεωτική, με την χρήση αεροφωτογραφιών του 1939 και 1945, χωρίς την εφαρμογή του νόμου 719/1977. Χάρτες που εμφανίζουν την πλειονότητα των εκτάσεων της Λαυρεωτικής, ως δασική έκταση. Με βάση την απόφαση του Ε΄ Τμήματος του ΣτΕ, που έκρινε παράνομη την κύρωση του δασικού χάρτη, γιατί δεν εξετάσθηκε η αίτηση πρόδηλου σφάλματος από την Επιτροπή Αντιρρήσεων, υπάρχει θέμα νομιμότητας όλων δασικών χαρτών που έχουν κυρωθεί γιατί ακολουθήθηκε η ίδια διαδικασία.
Συγκεκριμένα οι περιοχές που αφορά η απόφαση του ΣτΕ είναι περίπου 2750 προκαποδιστριακοί ΟΤΑ, που κυρώθηκε ο δασικός χάρτης και αφορά περίπου στο 50% της έκτασης της χώρας.
Ακυρώθηκαν δύο διατάξεις της προσβαλλόμενης υπουργικής απόφασης
Πέρα από αυτά, η Ολομέλεια του ΣτΕ ακύρωσε δύο διατάξεις της επίμαχης προσβαλλόμενης υπουργικής απόφασης. Πρώτον, ακύρωσε, ως αντίθετες με το Σύνταγμα, τις διατάξεις που εξαιρούσαν από τη δασική νομοθεσία εκτάσεις για τις οποίες είχαν εκδοθεί οικοδομικές άδειες, στην περίπτωση που αυτές δεν έχουν ακόμη υλοποιηθεί.
Κρίθηκε, ειδικότερα, ότι η εφαρμογή της διάταξης αυτής θα επέτρεπε την εκχέρσωση δασικών εκτάσεων, για πρώτη φορά σήμερα, με σκοπό την ανέγερση κτιρίων, γεγονός αντίθετο με την ήδη ισχύουσα συνταγματική προστασία των δασών. Δεύτερον, ακύρωσε την εξαίρεση από τη δασική νομοθεσία περιοχών εντός οικισμών, που είχαν οριοθετηθεί με απρόσφορες ρυθμίσεις ή διοικητικές εγκυκλίους και όχι σύμφωνα με την πάγια σχετική νομοθεσία.
Διοικητικές πράξεις που γίνονται δεκτές
Ισχύουσες άδειες εγκατάστασης και λειτουργίας, οικοδομικές άδειες ή άλλες άδειες ή διοικητικές πράξεις που καλύπτονται από το τεκμήριο νομιμότητας για βιομηχανικές ή βιοτεχνικές εγκαταστάσεις που περιλαμβάνονται σε ζώνες οικιστικού ελέγχου.
Αποφάσεις επιτροπών αλλοτριώσεων.
Παραχωρητήρια αγροτικών κλήρων.
Αποφάσεις κύρωσης διανομών και αναδασμών στις οποίες έχει αποδοθεί γεωργική, κτηνοτροφική ή μεικτή χρήση.
Αποφάσεις του Υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης ή Νομάρχη.
Άδειες του Υπουργού Γεωργίας.
Αποφάσεις διάθεσης εξαγορασμένων από το Δημόσιο κτημάτων δυνάμει ειδικών νόμων.
Διοικητικές πράξεις που αναφέρονται σε απαλλοτριώσεις και μεταβιβάσεις. Παλαιότερα συμβολαιογραφικά έγγραφα ή δικαστικές αποφάσεις.
Αξίζει, επίσης, να σημειωθεί ότι τα ειδικά αγροτικά Μητρώα (αμπελουργικό και ελαιουργικό) δύνανται να καθορίσουν συγκεκριμένη χρήση σε μία έκταση.
H ιδιοκτησία τελεί υπό την προστασία του Kράτους
Τέλος, το άρθρο 17 του Συντάγματος, αναφέρεται στην προστασία της ιδιοκτησίας.
H ιδιοκτησία τελεί υπό την προστασία του Kράτους, τα δικαιώματα όμως που απορρέουν από αυτή δεν μπορούν να ασκούνται σε βάρος του γενικού συμφέροντος.
Κανένας δεν στερείται την ιδιοκτησία του, παρά μόνο για δημόσια ωφέλεια που έχει αποδειχθεί με τον προσήκοντα τρόπο, όταν και όπως ο νόμος ορίζει, και πάντοτε αφού προηγηθεί πλήρης αποζημίωση, που να ανταποκρίνεται στην αξία την οποία είχε το απαλλοτριούμενο κατά το χρόνο της συζήτησης στο δικαστήριο για τον προσωρινό προσδιορισμό της αποζημίωσης. Αν ζητηθεί απευθείας ο οριστικός προσδιορισμός της αποζημίωσης, λαμβάνεται υπόψη η αξία κατά το χρόνο της σχετικής συζήτησης στο δικαστήριο.
